Сэтгэл судлаачдын 5 нууц

№1. Карл Юнг өвчтөнтэйгөө бэлгийн харьцаатай байсан - Сэтгэл судлалын түүхэнд Сабина Шбейлрин хэмээх бүсгүйн тухай төдийлөн дурьдагддаггүй, зарим судлаачид ч гэсэн түүнийг мэддэггүй. Энэ бүсгүй 19 настайдаа истеригээр өвчилж Швейцарын Цюрихийн эмнэлэгт хүргэгдэн ирсэн байдаг. Ийн тэрбээр сэтгэл судлаач Карл Юнгийн өвчтөн болж, түүнийг сексийн дур тачаал ихтэй, мөрөөдөмтгий гэдгийг олж мэдсэн бөгөөд тэрбээр өвчтөн Сабина Шбейлринтэй нууц амрагийн дотно харилцаатай болжээ. Гэхдээ зөвхөн нууц амрагийн харилцаа давамгайлсангүй, Юнгийн бичсэнээр Шбейлрин психоанализын хөгжилд чухал хувь нэмэр оруулсан гэдэг. Учир нь Шбейлринийг эмнэлэгт ирсэнээс хойш Юнг өвчтөнийхөө кейс, шинж тэмдгийн тухай Фройдоос олон дахин лавлахдаа тэд маш хурдан хугацаанд сайн харилцаатай болж, психоанализын чухал элементүүдийг энэ цаг үед олж нээсэн байдаг. Харин энэ кейсийн гол эзэн Шбейлрин истеригийн өвчнөө даван гарсны дараа хожим төрөлх нутаг Оросдоо буцан ирж психоанализын тухай танилцуулж байсан бөгөөд сүүлд Фройдын бичсэн үхлийн инстинкийн онолын санааг аль хэдийн гаргасан байв. Гэвч 1942 онд Нацистуудын дайралтаар Шбейлрин зугтаж чадалгүй амиа алджээ. Юнг, Фройд, Шбейлрин нарын хоорондоо бичсэн захидал 1960-аад онд анх удаа орчуулагдан олны хүртээл болж, 1970 онд Шбейлриний кейс арай хийн яригдаж эхэлсэн юм. Тухайн үеийн Вена хотын амьдрал, сонгодог сэтгэл судлаачдын ажлын хэв маяг, өвчтөний кейсийг өгүүлэх "A dangerous method" кино 2011 онд нээлтээ хийсэн юм (Киноны тайлбарыг тусад нь уншихыг хүсвэл).

№2. Алфред Адлерийн чандар 70 жилийн турш алга болжээ. Шинэ-фройдизмын төлөөлөгч, бодгаль сэтгэл судлаач, дутуугийн мэдрэмж ба түүнээс үүдэлтэй комплексийн онолыг хөгжүүлэгч тэрбээр бүхэл насаараа онол, ойлголтоо хүмүүст хүргэхээр хичээсэн нэгэн. Үнэн хэрэгтээ Адлер бичгийн чадвартаа тийм ч сайн байгаагүй, бусад сонгодог сэтгэл судлаач Фройд, Юнг нартай нэг гараанаас эхэлсэн ч уран зохиолын, фантазын шинжтэй, хүмүүсийн сэтгэлийг татахаар бүтээл гараас нь төдийлөн гарч чадахгүй байсан учир дэлхийн олон оронд лекц уншиж онолоо хүргэж байв. Харин Адлер тун мундаг лектор байсныг ойр дотны хүмүүс нь баталдаг. Тэрбээр ийн лекц уншиж явахдаа 1937 оны хавар Шотландад зүрхний шигдээсээр өөд болсон бөгөөд түүнийг чандарлуулсан ч ар гэрийнхэн нь Адлерийн чандарыг олж чадаагүй юм. Харин 2007 онд Шотландын Эдинбургийн чандар хадгалах газраас гарч ирнэ гэж хэн санах билээ ! Ийнхүү түүний чандар төрсөн нутаг Венадаа буцаж ирсэн юм.

№3. Фройд бэр эгчтэйгээ унтсан байж магадгүй. Психоанализын эцэг Фройд амбицийн төлөө юугаа ч өгөхөд бэлэн хүн. Зарим судлаачдын бичсэнээр Фройд карьераа өсгөхийн тулд Мартатай гэрлэсэн ч гэж үздэг. Харин тэрбээр бэр эгчтэйгээ хайр сэтгэлийн холбоотой байсан нь зарим баримтаар нотлогддог ажээ. Жишээ нь, тэд 1898 онд Швейцарын нэгэн зочид буудалд өрөө авахдаа өөрсдийгөө гэрлэсэн хосууд гэж бүртгүүлсэн байна, Юнгийн хэлснээр эгчтэйгээ нууц амрагийн харьцаатай байсан, эмнэлэгт үр хөндүүлсэн гэх баримтууд байдаг гэжээ. 

№4. Марвелын баатар "Wonder Woman"-ий дүрийг сэтгэл судлаач зохиосон. Хүн аалз, Бэтман, Тоор, Халк зэрэг анхны комик номонд дүрээ бүтээсэн баатруудын адилаар америкчуудын сэтгэлийг татсан, гол идей нь болсон "Wonder Woman" баатрыг сэтгэл судлаач Виллиам Мэрстон бүтээжээ. Мэрстон полиграфын төхөөрөмжийг хожим бүтээхэд түлхэц үзүүлсэн (Blood pressure test) психометрийг зохиосон бөгөөд амьдралынхаа турш эмэгтэй хүн бол эрэгтэй хүнээс илүү үнэнч, хурдан хөдөлгөөнтэй, ажлын бүтээмж сайн гэдгээ нотлохын тулд сэтгэл судлалын чиглэлээр олон арван феминист ном бичжээ. Мэрстоны бичсэнээр суперман, бэтман, капитан америк зэрэг дүрүүд хүч чадалтай, түрэмгий, эршүүд шинжтэй, харин "wonder woman" хүч чадалтай бөгөөд бусдыг хайрладаг гэдгээр нь илүү тодотгож өгсөн гэнэ.

№5. Бие хүний сэтгэл судлаач Гордон Оллпортын байнга ярьдаг энэ түүх маш сонирхолтой. Хүний зан чанарыг судлах нь ч үүнтэй холбоотой гэдэг. XX зууны сүүл үеэр Олппорт хэний ч мэдэхгүй оюутан байжээ. Тэрбээр хүмүүсийн амнаас ам дамжин яригдах, худал үнэн нь үл мэдэгдэх, бараг л домог болсон Фройдтой биечлэн уулзахаар Веныг зориод байв. Фройдын оффист ирээд түүний урд суулаа. Олппорт замын турш галт тэргэнд үзсэн харсанаа ийн ярьж гэнэ. Нэгэн жаал хүү гал тэргэнд ормогцоо хүмүүсээс дөлөх аж, тэрбээр бохир болохоос үе үе эмээдэг, бохир хувцастай хэн нэгний суусан суудлаас зугтдаг, магадгүй жаал хүү ээжийгээ дууриаж ийм зан үйлтэй болсон болов уу, ээж нь нэлээд цэмцэгнүүр санагдсан гэжээ. Хэсэг хугацааны дараа Фройд "Тэр хүүхэд чи байсан уу ?" гэж ганц л өгүүлбэрээр түүнийг эргэц буцалтгүй психоаналист болоход хүргэсэн юм. Үнэхээр Фройдын зөв, Олппорт жаал хүүгийн кейс дээр проекц хийж өөрийнхөө бага насны дурсамжаа санаандгүй илэрхийлсэн нь энэ юм

Л. Энхтүшиг