ТВ нэвтрүүлэг хүүхдүүдийн сэтгэл зүйд
МУИС-НШУС-СССХУ тэнхмийн 2011 оны оюутнуудын эрдэм шинжилгээний бага хурлын тэргүүн байрын илтгэлийг нийт сэтгэл судлаач, оюутнуудад хүргэж байна.Òîâ÷ àãóóëãà:
Òåëåâèçèéí íýâòð¿¿ëã¿¿ä ºñâºð íàñíû õ¿¿õä¿¿äèéí ñýòãýë ç¿éä ø¿òýí áèøðýõ, äàãàí äóóðàéõ áîëîí õàðèëöààíû õýâ ìàÿã, ìýäëýã ìýäýýëýë îëæ àâàõàä õýðõýí íºëººëäºã òàëààð àâ÷ ¿çíý.
Ñóäëàõ áîëñîí øàëòãààí:
Ñ¿¿ëèéí ¿åä ìàíàé îðíû ºñâºð íàñíû õ¿¿õä¿¿ä àðä÷èëñàí íýýëòòýé íèéãýìä àìüäàð÷ áàéãààòàé õîëáîîòîéãîîð äîòîîä ãàäààäûí êèíî íýâòð¿¿ëã¿¿äèéã ¿çýõ ýðõ íýýëòòýé áîëñîí. ¿¿íòýé õîëáîîîòîéãîîð ºñâºð íàñíûõíû õ¿ì¿¿æèë òºëºâøèëä õýðõýí íºëººëæ áàéãààã ñóäàëñàí. ºñâºð íàñíû ýðýãòýé ýìýãòýé õ¿¿õä¿¿äèéí íèéòëýã ÿëãàà òýä õýíèéã ø¿òýí áèøèð÷ äàãàí äóóðàéäàã ýñýõèéã, ÿìàð òºðëèéí íýâòð¿¿ëýã ¿çäýã áîëîõûã òîäðóóëàíà. ¯éë àæèëëàãàà, ¿ã õýëëýã ¿çýë áîäîëä õýðõýí íºëººëäãèéã ñóäëàõ çîðèëãîòîé.
Ñóäëàãäñàí áàéäàë:
Äàãàí äóóðàéëò áîëîí òåëåâèçèéí íºëººëèéã ñóäàëñàí ºñâºð íàñíûõíûã îíöëîí ¿çýýã¿é áîëîâ÷ õ¿ì¿¿ñò õýðõýí íºëººëäèéã ýðäýìòýä äàðààõ áàéäëààð ñóäëàæ ¿çñýí áàéíà.
Ø Àëüáåðò Áàíäóðà ò¿ðýìãèéëëèéã àæèãëàõ áà òîì÷óóäûí ò¿ðýìãèé ¿éëäëèéã äàãàí äóóðàéõ õîîðîíäûí õîëáîîã òóðøèëòààð ñóäàëñàí.
Ø 1951 îíä ÿâóóëñàí Ñîëîìîí Àøèéí äàãàí äóóðàéëòûí ñîíãîäîã ñóäàëãàà.
Ø Íèéãýì-Ñî¸ëûí ñýòãýë ç¿é÷èä òýäíèé ¿çñýíýýð äàãàí äóóðàéëò íü àí÷èí ãàçàð òàðèàëàí ãîëëîñîí íèéãìýýñ ¿éëäâýðæñýí íèéãýìä èë¿¿ áàéõ õàíäëàãàòàé ãýæ ¿çñýí
Ø 1929-1932 îíû õîîðîíä ÿâóóëñàí Ðàóíå Ô¿íäèéí òåëåâèçèéí õ¿¿õäýä íºëººëºõ íºëººëºëèéí ñóäàëãàà
ªñâºð íàñíû õ¿¿õäèéí îíöëîã ò¿¿íèé îíîëûí òàëààð
ªñâºð íàñíûõíû òàëààðõ áèå õ¿íèé òºëºâøëèéí ¿å øàòûí îíîëóóäààñ òîéìëîí ¿çâýë Ñýòãýë ç¿é÷ Ý.Ýðèêñîí ºñâºð íàñíû îíöëîãûã àâ÷ ¿çýõäýý áèå õ¿íèé òºëºâøëèéí îíîëäîî õºãæëèéí òàâäóãààð ¿å øàò ãýæ òîäîðõîéëîí “ªñâºð íàñ (12-20 íàñ)” àâ÷ ¿çñýí. Áè-ãèéí àäèëòãàë áà ¿¿ðãýã õîëèëäîõ ìýäðýìæèéí çºð÷èë. ªñâºð íàñíû õ¿¿õä¿¿ä ººðèé㺺 ººðòýéãýý àäèëòãàñàí äîòîîä çºâøººð÷ áàéíà ãýñýí èòãýëòýé áàéõ íü ÷óõàë. Èíãýñíýýð ýíý øàòíû ýåðýã òàë áîëîõ ººðèéí èòãýë ¿íýìøèë, äîòîîä åðòºíö, ÷èã çîðèëãîäîî ¿íýí÷ áàéäàë ¿¿ñíý. Èéì èòãýë ¿íýìøèë íü áóñàäòàé õàðèëöàõ õàðèëöààíä ýðãýõ õîëáîîãîîð áàòëàãäàæ áàéõ íü ÷óõàë ãýæ ¿çñýí.
Ìîíãîë÷óóä õ¿íèé íàñûã 1-4íàñ, 5-12íàñ, 12-17íàñ, 17-îîñ äýýø ãýæ àíãèëàí ¿çýæ áàéñàí áàéíà. ¯¿íýýñ 12-17íàñûã ºñâºð íàñ õýìýýí ¿çñýí.
Îëîí óëñûí ôèçèîëîãè÷äûí õóðëààñ 1965 îíä äýâø¿¿ëñýí ¿å÷ëýëýýð áîë 13-18 íàñûã ºñâºð ¿å ãýæ ¿çíý õýìýýí òîäîðõîéëñîí áàéíà.
Ìîíãîë Óëñûí Èõ Ñóðãóóëèéí áàãø, ñýòãýë ç¿é÷ Æ.Äàâàà “Õ¿í áîëîõ ¿å øàò íîìîíäîî” áèå õ¿íèé òºëºâøèõ ¿å øàòûã òàéëáàðëàñàí ýðäýìòäèéí ¿çýë áàðèìòëàëûã ñóäëàí øèíæèëñíèé ¿íäñýí äýýð 11, 12-15,16 íàñûã ººðèé㺺 áèé áîëãîõ ¿å ãýæ òîäîðõîéëñîí. ¯éë àæèëëàãààíû òºâøèíä ¸ñ ñóðòàõóóíû õ¿ì¿¿æëèéã çîõèîí áàéãóóëàõäàà áèå õ¿íèé òºëºâøëèéí äàðààõ ¿å øàòûã õàðãàëçàí ¿çñýí áàéíà. 12-15 íàñ-ªºðèé㺺 áèé áîëãîõ ¿å. Õ¿¿õäýä áèå õ¿íèé çàí òºëºâ, ¸ñ ñóðòàõóóíû øèíæ, àëèâààä õàíäàõ õàíäëàãà õàðüöàíãóé òîãòâîðæèæ, øèëæ ñîíãîõ, áèå äààí àæèëëàõ ÷àäâàð íü õºãæèæ ººðèé㺺 çîðèëãî, ÷èãëýëòýé õ¿ì¿¿æ¿¿ëýõ áîëîìæ äýýøèëíý. Õóóëü ä¿ðýì, æóðìûã îéëãîæ äàãàæ ìºðäºõ ÷àäâàðòàé áîëîõûí çýðýãöýý, õ¿¿õäèéí ººðèéíõ íü ¸ñ ñóðòàõóóíû ¿çýë õàíäëàãà á¿ðýëäýæ, ò¿¿íèéãýý áàðèìòëàõ ýðìýëçýë ä¿¿ðýí áàéäàã. Ýíý íü ºñâºð íàñíû õ¿¿õäèéí ãîë îíöëîãèéã äàðààõ áàéäëààð ãàðãàæ ºãñºí.
Ýíý íàñíû õ¿¿õýä ººðèé㺺 õýí áîëîõûã òàíüæ ìýäýõ á¿õ ë áîëîìæèò îðîëäëîãûã òóðøèæ ¿çýæ áàéäàã. Ò¿¿íèé õàìãèéí ãîë çîðèëãî íü ººðèéíõºº ºâºðìºö äàâòàãäàøã¿é øèíæ ÷àíàðûã îëæ íýýõýä îðøèíî.
Õ¿¿õäèéí õóâüä ººðèéíõºº õýí áîëîõûã èëýðõèéëýõ íü áóñàä õ¿íèé ç¿ãýýñ ò¿¿íèéã õýí áàéãààñàé ãýæ õ¿ñýí õ¿ëýýõýýñ èë¿¿ ÷óõàë áàéäàã. Õ¿¿õýä äàðààõ ç¿éëñýý ãýíýò ººð÷ëºõ çàìàà𠺺ðèé㺺 èëýðõèéëýõèéã îðîëääîã. Òóõàéëáàë,
v Ñîíñäîã äóó õºãæèì,
v Õóâöàñíû õýâ çàãâàð,
v ¯ñíèé çàñàëò,
v ªñâºð íàñíû õ¿¿õýä ýöýã ýõýýñýý îãò ººð õ¿í áîëîõûã îðîëäîõ íü îëîíòàà. Õ¿¿õýä ýöýã ýõèéíõýý äóðã¿é õºãæìèéã ñîíñîæ, õîðèãëîäîã õóâöñûã ºìñºæ, òýäíèé ñàíàë íèéëýõã¿é ¿çýë áîäëûã áàðèìòàëäàã. Èíãýæ ýöýã ýõýýñýý îãò ººð áîëñíîîðîî ººðèé㺺 îëæ òàíèõ íü ò¿¿íä èë¿¿ õÿëáàð áîëäîã.
“Ìîíãîë ªðõ” Ñýòãýë çàñëûí õîëáîîíû èíòåðíåò ñàéò äàõü íèéòëýëýýñ èø òàòàí ¿çâýë “Бага насанд нь төлөвшсөн хараат ба бие даасан байдлын хэрэгцээ нь дутуу хангагдсан үр дагавар өсвөр насныханд бие хүн ба үүрэг ролийн уялдаа холбооны талаар төөрөгдөлд ордог”[1].
Өсвөр насны өмнөх үеийн хэрэгцээ нь хангагдаагүй хүүхэд энэ үедээ “Би бол..,” гэдгээ тодорхой түвшинд мэдэрч чаддаггүй. Энэ төөрөгдөл сарнилт нь сэтгэлийн зовиурын хам шинж илрэхийн зэрэгцээ сөрөг зан үйлээр илэрнэ. Тухайлбал: ямар нэгэн юманд донтох, архидан мансуурах гэх мэт. Энэхүү төөрөгдөл, буюу сарнилт даамжирвал дотоод сэтгэлийн хоосрол улам ихэснэ. Гэр бүлийн харилцааны системд тэдний оролцоо үүрэг роль нь “энх тайваныг сахигч”, “аялдан дагалдагч”, “асрагч”, “хохирогч”, “асуудал” болох зэрэг эрсдэл дагуулна.
Мөн үе тэнгийхэн, анги хамт олон, гэр бүлдээ ганцаардлыг мэдэрнэ, олны дунд орохоороо өөрийнхөө“бие хүн” хэмээх бие даасан байдлаа алдах зэрэг нөхцөл байдал руу оруулдаг. Тэд гэрийнхэнтэйгээ хамт амьдарч байдаг ч гэр бүлийн харилцааны аль ч системд хамрагдахгүй гадна талд нь оршихыг хүснэ.
Гэр бүлийн далд нуугдмал сөрөг зан үйлдэл нь үеэс үе дамжин үргэлжлэх магадлал өндөр болдог. Жишээ нь: үл хүндэтгэсэн харилцаанаас–үл хүндэтгэсэн харилцаа, хүчирхийллээс–хүчирхийлэл, архидалтаас -архидалт гэх мэт гинжин давтамж үүсдэг.
- Өөрийн хүсэл мөрөөдлийг тодорхойлон түүнийгээ хэрэгжүүлэхийг оролдож эхлэх,
- Өөрийнхөө хувь хүний дахин давтагдашгүй шинжийг өөр хэн нэгэнтэй адилтгах,
- Бусадтай амархан зөрчилдөх. Энэ нь өөрийгөө бусдад ойлгуулах гэсэн хүсэл эрмэлзлийн далд хэлбэр юмаа,
- Хэт биеэ өмөөрөх, өөрийнхөөрөө байхыг эрмэлзэх,
- Амархан уурлаж бухимдах,
- Хэт их мөрөөдөмтгий байх,
- Бүх асуудалд ижил тэгш байх эрхтэйгээр оролцохыг хүсэх,
- Том хүн болсон мэтээр өөрийгөө төсөөлөн бодож аливаа асуудалд бие даан шийдвэр гаргахыг эрмэлзэж томчуудын шүүмжлэлтэй тулгарах,
- Өөрийнхөө гадаад төрхөд эмзэг, хэт шүүмжлэлтэй хандах, үүнийг өөрчлөх хүсэл бодол хүчтэйгээр төрнө, энийг дагаад сэтгэлээр унаж гутрах, доогуур үнэлэмжтэй болох,
- Өсвөр насны охид хөвгүүд ялгаагүй аливаа нэгэн эрсдэл бүхий зан үйл рүү амархан татагдаж орох магадлал маш өндөр төдийгүй зөв чиглүүлж чадвал эерэг зөв хүн болж төлөвших эсэх нь эцэг эхчүүдийн оролцооноос хамаарах чухал үе юм.
- Гадагшаа илүү чиглэсэн, эрч хүчтэй, нийтэч, өөртөө итгэх итгэлтэй, бусад хүмүүсийг илүү сонирходог, өөрийгөө үлгэрлэн дуурайх загвартай харьцуулан жишдэг.
ªñâºð íàñíû ñýòãýë ç¿éí îíöëîã áîëîîä õ¿ì¿¿æèë òºëºâøëèéí òàëààðõ îíîë íèéòëýë¿¿äèéã õàðüöóóëàí ¿çñýíèé ¿íäñýí äýýð ºñâºð íàñûã 12-16 íàñ ãýæ àâ÷ ¿çýõ íü èë¿¿ îíîâ÷òîé áàéæ áîëîõ þì ãýæ ¿çñýí.
Äàãàí äóóðàéëòûí òàëààðõ
Äàãàí äóóðàéëò íü áèäíèé àìüäðàëä íºëººëæ áàéäàã. Õ¿ì¿¿ñèéí ¿ñíèé çàñàëò, õóâöàñ ñîíãîëò ãýõ ìýò áèäíèé ñîíãîëòóóäàä ýíý ¿çýãäýë íºëººëäºã. Äàãàí äóóðàéëò íü áóñàä õ¿ì¿¿ñèéí ç¿ãýýñ ¿ç¿¿ëæ áàéãàà áîäèòîé áîëîí òºñººëºãäºæ áàéãàà øàõàëòààð òýäíèé õàíäëàãà, çàí ¿éëèéã ñîíãîõ ¿åä áèé áîëäîã. Äàãàí äóóðàéõ íü íèéãýìäýõ õ¿íèé çàí ¿éëèéí óäèðäëàãà, çîõèöóóëàëò áîëäîã. Õýäèé òèéì áîëîâ÷ äàãàí äóóðàéëò íü çàðèì ¿åä õè÷íýýí çºâ áîäîæ òóíãààñàí ÷ áóðóó øèéäâýð ãàðãàõàä íºëººëäºã õýìýýí ¿çñýí áàéäàã.
Ñýòãýë ç¿é÷ Ý.Ôðîìì áèå õ¿íèé òºëºâøëèéí ¿å øàò, ºñâºð íàñíû òóõàé äàðààõ áàéäëààð àâ÷ ¿çñýí. Ýðõ ÷ºëººíººñ çóãàòààõ ò¿ãýýìýë ìåõàíèçìûí ººð íýã õýëáýð íü äàãàí äóóðàéõ ÿâäàë. Õ¿í ãàíöààðäàë, õ¿÷ ÷àäàëã¿é áàéäëààñàà çóãòààõûí òóëä íèéòýýð õ¿ëýýí çºâøººðñºí õýâ çàãâàðûã ýçýìøèõ, îð÷íûõîî õ¿ì¿¿ñò õýðýãòýé ìýäëýã, ÷àäâàð äàäàëòàé áîëîõ ýðìýëçýëòýé áîëäîã.
Äàãàí äóóðàéëòûí òàëààð Ñîëîìîí Àøèéí 1951 îíä ÿâóóëñàí “äàãàí äóóðàéëòûí ñîíãîäîã ñóäàëãàà” ¿ð ä¿í íü ò¿¿íèé ¿çñýíýýð äèéëýíõ õ¿ì¿¿ñ áóñäûí ¿çýë áîäëûã äàãàõ õàíäëàãàòàé áà õ¿ì¿¿ñ áóñàä õ¿ì¿¿ñèéí õýëñýí ç¿éë, õéèñýí ¿éëäëèéã áàéíãà äàãàí äóóðàéæ áàéäàã ãýñýí ä¿ãíýëòýíä õ¿ðñýí.
Õ¿í òºðºëõòºí á¿õýë ò¿¿õèéíõýý òóðøèä ºìíº ¿åýñýý áîëîí îéð äîòíîîñîî òóñãàë àâ÷ äóóðèàõ ¿éëäëèéã ¿ðãýëæ õèéñýýð èðñýí. Äàãàí äóóðàéõ ç¿éëñýý óëàì òºãºëäºðæ¿¿ëæ, õýðýãöýý, øààðäëàãäàà íèéö¿¿ëýæ ñºðºã þìûã ÷ áàñ õîöðîîãîîã¿é, äóóðàéñààð áàéíà. Õ¿¿õä¿¿ä á¿ð íÿëõààñàà ýõëýýä ýöýã ýõ, àõ ýã÷, íàéç íºõºä, áàãø, îð÷èí òîéðíû õ¿ì¿¿ñèéã äóóðèàíà. Áóóðàé æèæèã îðîí õºãæèëòýé õ¿÷èðõýã ýñâýë ò¿øèã áîëñîí îðíûã äóóðàéíà. Ýçýí áèåò¿¿ä ñóáúåêò¿¿ä èéíõ¿¿ áèå áèåñèéã äóóðèàõààñ ãàäíà ¿éëäýë, ¿éë àæèëëàãààíû çàð÷ìûí òóõàéä íèéòëýã äóóðàéõ ¿çýãäýë áàéäàã. Äóóðèàõ àëèâàà ¿éëäýë õýòýðâýë ýñ áºãººä ò¿¿íýýñ õýò öýðâýõ íü õî¸óë ñºðºã ¿ð íºëººòýé ó÷èð çîõèñòîé òýíöâýðèéã îëîõ õýðýãòýé. Äîêòîð Ïðîôåññîð Ñ.Áààòàð “Ñýòãýëãýýíèé á¿òýýìæ äóóðàéõ ýñ äóóðàéõûí íºëºº” íîìîíäîî ºã¿¿ëñýí áàéíà.
Áàíäóðà òåëåâèçýýð ¿ç¿¿ëæ áóé õ¿÷èðõèéëýë íü õ¿¿õäèéí ò¿ðýìãèé çàí ¿éëä íºëººëºõèéí çýðýãöýý àéäàñ áèé áîëãîæ áàéíà ãýæ ¿çñýí. Òèéìýýñ ò¿ãø¿¿ð àéäñûã áèé áîëãîæ áàéíà, ò¿¿íèéã ò¿¿íèéã çîõèöóóëàõ ¸ñòîé ãýæ ¿çñýí.
Òåëåâèçèéí õºòºëáºð¿¿äýä õèéñýí àíàëèç
Îäîîãèéí áàéäëààð óëààíáààòàð õîòûí õýìæýýíä îðîéëöîîãîîð 30 ààä òåëåâèçèéí ñóâàã ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëæ áàéíà. ¯¿íýýñ òîãòìîë ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëäàã 9 òåëåâèçèéí ñóâãèéã ñîíãîí àâ÷ 7õîíîãèéí õºòºëáºðò äàðààõ áàéäëààð àíàëèç õèéâ.
 | |||
| График № 1 |
7 õîíîãò òåëåâèçèéí íýâòð¿¿ëã¿¿äèéí öàöàãäàõ öàãèéí äàâòàìæèéã õàðüöóóëàí ¿çâýë îëîí àíãèò êèíî áîëîí òâ ÷àò, öýíãýýíò íýâòð¿¿ëýã çýðýã íü èõýíõ õóâèéã ýçýëæ áàéíà. ¯¿íýýñ ¿çâýë îëîí àíãèò êèíîíóóäûí äèéëýíõ õóâèéã ñîëîíãîñûí òåëåâèç¿¿äèéí êèíî, õàðèí öýíãýýíò íýâòð¿¿ëãèéí äèéëýíõ õóâèéí áàðóóíû áóþó àìåðèêèéí íýâòð¿¿ëã¿¿ä áàéíà.
ªñâºð íàñíû õ¿¿õýä áà òåëåâèçèéí õàìààðëûã èëð¿¿ëýõ ñóäàëãààíû áîëîâñðóóëàëò, ¿ð ä¿í
Ñóäàëãààíä ºñâºð íàñíû õ¿¿õä¿¿äèéã òºëººë¿¿ëýí äóíä àíãèéí 13-16íàñíû íèéò 50 õ¿¿õýä îðîëöñîí. ¯¿íýýñ 25 ýðýãòýé, 25 ýìýãòýé áóþó õ¿éñèéí òýãø õàðüöààã õàíãàñàí áîëíî. Ñóäàëãàà íü 12 àñóóëòòàé ¿¿íýýñ 9 íü ñîíãîõ, 3-í íýýëòòýé àñóóëòòàé. Ñóäàëãààíû áîëîâñðóóëàëòûã àñóóëò òóñ á¿ðýýð ãðàôèêààð õàðóóëàÿ.
ªñâºð íàñíûõíû ø¿òýí áèøðýã÷äèéã õ¿éñýýð õàðüöóóëàí ¿çâýë:
Òà îëîí àíãèò êèíîíóóäûã ¿çäýã ¿¿?
Îõèäóóä ºäºðò 1-2 îëîí àíãèò êèíî ¿çäýã ãýæ õàðèóëñàí áîë õºâã¿¿ä ¿¿íýýñ ÿëãààòàéãààð ºäºð á¿ð îëîí àíãèò êèíîã ¿çýýä áàéäàãã¿é áàéíà.
Òà àëü òºðëèéí îëîí àíãèò êèíîíóóäûã ¿çýõ ñîíèðõîëòîé âý?
Îõèä õàéð äóðëàëûí ñýäýâòýé îëîí àíãèò êèíî ¿çýõ ñîíèðõîëòîé áàéäàã áîë ò¿¿õèéí ñýäýâòýé êèíîã õºâã¿¿ä èë¿¿òýéãýýð ñîíèðõîí ¿çýõ õàíäëàãàòàé.
Òàíû àìüäðàëä áîëæ áóé ç¿éëñ àëü íýã êèíîíû ¿éë ÿâäàëòàé àäèë ìýò ñàíàãäàæ áàéñàí óó?
Õºâã¿¿ä îõèäîîñ èë¿¿òýéãýý𠺺ðèéí àìüäðàëàà ÿìàð íýã êèíîòîé àäèëòãàæ ¿çýæ áàéíà.
ªñâºð íàñíûõíû õóâüä àëü íýã êèíî íýâòð¿¿ëãèéí òóñëàìæòàéãààð àñóóäëàà òýð á¿ð øèéäâýðëýýä áàéäàãã¿é áàéíà.
Òà òåëåâèçèéí õºòºëáºð¿¿ä áîëîí êèíîíä õýðýãëýãääýã ò¿ãýýìýë ¿ã õýëëýãèéã õýðýãëýäýã ¿¿?
Õºâã¿¿äèéí 62% íü òåëåâèçèéí íýâòð¿¿ëã¿¿äýýð ãàð÷ áóé ò¿ãýýìýë ñîäîí ¿ã õýëëýãèéã íàéç íºõºäòýéãýý õàðèëöàõäàà õýðýãëýæ áàéíà.
Òàíû ¿çäýã êèíîíóóä ÿìàð ó÷èð øàëòãààíû óëìààñ òààëàãäàõ áîëñîí áý?
Äýýðõ íýýëòòýé àñóóëòûí õàðèóëòûã äàâòàãäñàí òîõèîëäëîîð ýðýìáýëýí æàãñààâàë äàðààõ ¿ð ä¿í õàðàãäàæ áàéíà.
Äýýðõ íýýëòòýé àñóóëòûí õàðèóëòûã äàâòàãäñàí òîõèîëäëîîð ýðýìáýëýí æàãñààâàë äàðààõ ¿ð ä¿í õàðàãäàæ áàéíà.
Ýìýãòýé õ¿¿õä¿¿ä Ýðýãòýé õ¿¿õä¿¿ä
I. Ñîíèðõîëòîé I. Èíýýäòýé õºãæèëòýé
II. Èíýýäòýé II. Àäàë ÿâäàëòàé
III. Óéäñàí ¿åä III. Ñýäýâ àãóóëãûí õóâüä
IV. Ìýäýõã¿é IV. Òààëàãääàãã¿é
V. Áîäèò áàéäàã ó÷ðààñ V. Ñîíèðõîëä íèéöäýã
VI. Ìýäýõã¿é
Òàíû áîäëîîð îëîí àíãèò êèíîíóóä òàíä áîëîí òàíû íàéç íºõäºä ¿ç¿¿ëýõ ýåðýã íºëºº íü þó âý?
ªñâºð íàñíû îõèä õºâã¿¿äèéí áîäëîîð òýäýíä íºëººëæ áóé ýåðýã òàëóóäûã äàâòàãäñàí òîõèîëäîë á¿ðýýð ýðýìáýëñýí æàãñààëò.
Îõèä Õºâã¿¿ä
I. Íèéãìèéí ÿëãààã õàðóóëäàã I. ßìàð íýã íºëºº áàéõã¿é
II. Õóâöàñëàëò, ñòèëü, èìèäæ II. Ñàéí ç¿éëèéã ñóðàõ
III. Ìýäýõã¿é III. Ìýäýõã¿é
IV. Òóõàéí îðíû òàëààð òàíèí ìýäýõ IV. Àìüäðàëûí ìºí ÷àíàðûã . òàíüäàã
V. Õ¿íäýòãýõ õàðèëöàà V. Ìýäëýã îëæ àâäàã
VI. ßìàð íýã íºëºº áàéõã¿é
Òàíû áîäëîîð îëîí àíãèò êèíîíóóä òàíä áîëîí òàíû íàéç íºõäºä ¿ç¿¿ëýõ ýåðýã íºëºº íü þó âý?
ªñâºð íàñíû îõèä õºâã¿¿äèéí áîäëîîð òýäýíä íºëººëæ áóé ñºðºã òàëóóäûã äàâòàãäñàí òîõèîëäîë á¿ðýýð ýðýìáýëñýí æàãñààëò.
Îõèä Õºâã¿¿ä
I. Ñóðàëöàõ öàãààñ õîìñîëäîã I. Äîíòóóëäàã
II. Ìýäýõã¿é II. Õîðò çóðøèë
III. Õýò èõ õýð¿¿ë çîäîîí III. Ìýäýõã¿é
IV. Õîðò çóðøèë IV. ßìàð íýã íºëºº áàéõã¿é
V. ªøºº àâàõ ñýäýë òºð¿¿ëäýã V. Çîäîîí
VI. ßìàð íýã íºëºº áàéõã¿é VI. Õýò äóóðàéõ
VII. Ãýð á¿ë ñàëàëò
Ä¿ãíýëò
· ªñâºð íàñíûõíû îëíû òàíèë õ¿ì¿¿ñèéã ø¿òýí áèøðýõ òýäíèéã äàãàí äóóðàéõ áàéäàë õàðèëöàí àäèëã¿é áàéíà. Òóõàéëáàë îõèäóóä ¿çäýã êèíî íýâòð¿¿ëýãòýé õîëáîîòîéãîîð ç¿¿í àçûí áóþó ñîëîíãîñûí äóó÷èä, æ¿æèã÷äèéã èë¿¿òýéãýýð ø¿òýí áèøèðäýã áºãººä òýäíèé àâúÿàñ ÷àäâàð, õóâöàñëàëòûã èë¿¿ èõýýð àíõààðàí ººðòºº òóñãàæ àâàõûí çýðýãöýýãýýð òýäýíòýé àäèë áîëîõûã õ¿ñäýã. Ãýòýë ýíý íàñíû õºâã¿¿ä ãîë òºëºâ îëíû òàíèë õ¿ì¿¿ñèéí ¿ã õýëëýãèéã äàãàí äóóðàéæ õàðèëöààíäàà õýðýãëýäýã áîëîâ÷ òýäýíòýé èæèë òºñòýé áîëîõûã õ¿ñäýãã¿é áàéíà.
· ªñâºð íàñíû îõèäûí äèéëýíõ îëîíõ íü îëîí àíãèò êèíîíû ¿çýã÷èä áºãººä òýäíèé äóíä îëîí àíãèò êèíî ¿çäýãã¿é õ¿¿õýä áàðàã áàéõã¿é. Îõèä õàéð äóðëàëûí ñýäýâòýé êèíîíä èë¿¿ èõýýð äóðëàäàã. Õºâã¿¿äèéí õóâüä òàíèí ìýäýõ¿éí íýâòð¿¿ëãèéã ¿çýõ ñîíèðõîëòîéí äýýð îõèäûã áîäâîë ò¿¿õèéí ñýäýâòýé êèíîã èë¿¿òýéãýýð ñîíèðõîí ¿çýõ õàíäëàãàòàé. Õºâã¿¿ä ººðò òîõèîëäîæ áóé ¿éë ÿâäëûã ÿìàð íýãýí êèíîòîé àäèëòãàí ¿çýõ áîäîë íü îõèäóóäààñ èë¿¿òýéãýýð òºðäºã.
· Òåëåâèçèéí îëîí àíãèò êèíî íü áóñàä ¿íäýñòí¿¿äèéí ñî¸ëûí òàëààðõ îéëãîëò áîëîí ìýäëýãèéã ºã÷ áàéãàà áîëîâ÷ êèíîãîîð ºã¿¿ëæ áóé óòãà ñàíààã ºñâºð íàñíûõíû øóóä òóñãàæ àâ÷ áàéãàà íü òýäýíä àìüäàð÷ áóé íèéãìèéíõýý òàëààð ºðººñãºë òºñººëºëòýé áîëîõîä íºëººëæ áàéíà. Ìîíãîëûí íèéãìèéí îíöëîã áóñàä îðíóóäààñ ÿëãààòàé ãýäãèéã òºäèéëºí îéëãîäîãã¿é. 12-16 íàñíûõíû õóâüä òýäíèé ¿çäýã êèíî íü ìýäëýã îëæ àâàõ, çºâ ç¿éòýé ç¿éëñèéã ñóðæ àâàõ çýðýã ýåðýã íºëººòýé ãýæ ¿çýæ áàéãàà áîëîâ÷ òýäíèé ñóðàëöàõ öàãààñ õîìñîëæ õîðò çóðøèë, çîäîîí áîëîí ºøºº àâàõ çýðýã ìóó ¿ëãýð äóóðàéëàë ¿ç¿¿ëäýã áºãººä äèéëýíõ ºñâºð íàñíû îõèäûí õóâüä òýäíèé ãàäààä ¿çýìæ, õóâöàñëàëò áîëîí èìèäæ íü äàãàí äóóðàéñàí øèíæòýé áîëæ áàéíà. ìºí òåëåâèçèéí íýâòð¿¿ëã¿¿äýýð õýðýãëýãäýæ áóé ¿ã õýëëýãèéã õàðèëöààíäàà áàéíãà õýðýãëýæ áàéíà.
Íîì ç¿é
1. Äàâàà Æ. Õ¿í áîëîõ ¿å øàò. ÓÁ., 2008
2. Ìÿãìàð Î. Õ¿íèé õºãæëèéí ñýòãýë ç¿éí ëåêö¿¿ä. ÓÁ., 1999
3. Áàòáîëä Ø. Ñýòãýë ñóäëàë Ñîíãîäãóóä. ÓÁ., 2010
4. Áààòàð Ñ. Ñýòãýëãýýíèé á¿òýýìæ äóóðèàõ ýñ äóóðèàõûí íºëºº. ÓÁ., 2010
5. http://www.iml.jou.ufl.edu
6. ÒV info ñýòã¿¿ëèéí ¹112
Ìîíãîë Óëñûí Èõ ñóðãóóëèéí Íèéãìèéí Øèíæëýõ Óõààíû Ñóðãóóëü
Ñýòãýë ñóäëàëûí 3-ð êóðñûí îþóòàí:ß.̺íãºí-Î÷èð, Ì.Äóãàðñýä
Óäèðäñàí áàãø: Ã.Ñàðàíòóÿà /Ph.D/
Энэхүү эрдэм шинжилгээний илтгэлийг тавихад зохиогчдоос зөвшөөрөл авсан болно.
0 comments: