Амьралын хурдацтай хэмнэл юунд хүргэх вэ?

Бидний хооллох зуршил, амьдрах хэв маяг хоорондоо шууд холбоотой. Ихэнх хүмүүс жолоо барих, компьютер дээр ажиллах, утсаар ярих, хоол идэх үедээ бүхнийг амжуулахаар оролдож байдаг нь таргалж жин нэмэх гарцаагүй шалтгаан болдог ажээ. Давхар ажил эрхлэх, хүүхдүүд болон тэжээмэл амьтдад санаа тавих, орон сууцны зээлийн болон хувийн тэрэгний лизингийн төлбөр хийх, зэрэг дэвээ дээшлүүлэх зэрэг хэт олон ажлыг зэрэгцүүлэн хийх, бүгдийг амжуулах сэдлээс үүдэлтэй амьдралын эмх замбараагүй завгүйдэл нь хооллох дадал зуршилд сөргөөр нөлөөлдөг ажээ. Ийм байдлаар байвал бид хүн биш “хүн-гүйцэтгэгч” болж хувирах биз ээ.
Үнэн хэрэгтээ бид олон ажлыг нэгэн зэрэг гүйцэтгэхээр оролдвол алийг нь ч амжилттай дуусгаж чадахгүй салан баавгайн үлгэр болно. Бидний тархины мэдрэлийн эсүүд нэгэн зэрэг дохио дамжуулж чадахгүй. Амьдралыг дөтлөх оролдлого нь удаан хугацааны турш биднийг зовоож,  амьдралын хурдацтай хэмнэл жин нэмэхэд хүргэж, улмаар архаг өвчний суурь болдог. Эцэг эхчүүдийн амьдралын энэхүү яаравчилсан хэмнэл нь хүүхдүүдийг далайн түрлэг лугаа нөмрөн, гарцгүй байдалд оруулж, тэдний хооллолтын зуршил алдагдахад хүргэж, улмаар таргалах  шалтгаан болж байдаг бөгөөд сэтгэл зүйн хувьд ч хүүхдийн анхаарал төвлөрөхгүй байх нөхцлийг бий болгодог.
Иймээс зүг чиггүй хурдлах утгагүй уралдааныг зогсоох хэрэгтэй!

Амьдралын хурдан хэмнэлийг сааруулж, хэрхэн хооллох талаар бодож үзэх, зөв хооллож сурахад тань туслах хэдэн зөвлөмж өгье.

Зөвлөмж 1. Бүх юм таны хүсэл тэмүүллээс хамааралтай!

Амьдралынхаа хэв маягийг өөрчлөх нь зөвхөн идэж буй хоолны нэр төрлийг өөрчлөх төдийгүй  бодол санаагаа өөрчлөхөөс шалтгаална. Хэрэглэж буй хоол, хооллож буй хэв маягаа эргэцүүлэн бодохгүйгээр хоолны дэглэм сахивал эхэн үедээ таны бие гадаад үйлчлэлийн нөлөөнд орж тодорхой үр дүнд хүрч жин хасах боловч хэсэг хугацааны дараа таны далд ухамсар өмнөх амьдралын чинь хэв маяг голдрил руу аажмаар чирч, та хуучин жиндээ хүрсэн байх болно. Амьдралын хэмнэлийн хурдыг сааруулах хамгийн эхний алхам бол санаа бодлоо тогтвортой байлгаж хянах юм. Гэтэл бид өөрсдийн бодол санаагаа хянахад цаг зарцуулдаг билүү? Хянахгүй бол бодол санаандаа бүрмөсөн автдаг, тиймээс болгоомжлох хэрэгтэй.
“Хоолоороо тоглож болохгүй” эсвэл “Африкт хүмүүс өлсөж үхэж байхад хоол голоод байх хэрэггүй” гэх мэтийн хоолны болон хэрхэн хооллох талаар бага наснаас нь хүмүүсийн сургасан эсвэл өөрийн амьдралын туршлагаар олж авсан үзэл бодлоо нэг нэгээр нь наалддаг цаасан дээр бичээрэй. Үүний дараа сөрөг үзэл бодлуудаа дарж, тэдгээрийг шинэчлэн сайжруулсан эерэг хандлагатай үзэл бодлоороо сольж шинэ цаасан дээр бич! Жишээ нь: “Хоолоороо тоглож болохгүй” гэхийн оронд “Эрүүл хүнснээс ташаал авч сурах хэрэгтэй” гэх юм уу, эсвэл “Гэртээ хоол хийх нь сонирхолтой ажил бөгөөд надад шинийг эрэлхийлэх дасгал болдог” гэх мэт. Тэдгээр цааснуудаа гал тогоондоо анхаарал татахуйц газарт хаа сайгүй наах хэрэгтэй. Ингэснээр таны далд ухамсар тэдгээр эерэг үзэл бодол, итгэл үнэмшилийг хүлээн авна. Энэ үнэхээр үр дүнтэй шүү.

Зөвлөмж 2. Анзаараагүй зүйлсээ олж харахыг хичээ!

Арай өөрөөр оролдоод үзье л дээ – энэ чинь л таны амьдрал биз дээ! Ихэвчлэн хоолны хэвшмэл төрлийн зуршилтай болсон байдаг нь бидний үзэл бодол гацаанд орсонтой холбоотой байдаг. Энтони Роббинс “Хэрэв бид байнга хийдэг зүйлсээ хийсээр л байх юм бол нэг л үр дүнд хүрсээр байх болно” гэжээ. Тэгэхээр бид юуг олж харахгүй анзаарахгүй байна вэ? Та юу оролдож үзээгүй вэ? Амьдралаа бас хооллох зуршлаа бүр шал өөр замаар хэрхэн шинэчлэх вэ? Хэрэв та хэт хурдацтай хэмнэлээр амьдарч байгаа бол түүнийг дунд зэргийн хэмнэлээр, дараа нь удаан хэмнэлээр хэрхэн солих вэ? Эсвэл шууд л удаан хэмнэлээр үү? Та удаан хооллодог зоогийн газарт орж үзсэн үү? Таныг хооллоход хэдий хугацаа өнгөрдөг вэ? Тавгаа хоослоход ердөө л 5 минут зарцуулдаг уу? Тэгвэл таныг хооллох үед авто замын хүлээж өнгөрүүлэхийг заасан тэмдэг таарлаа гэж төсөөлөөд хооллох хугацаагаа бага ч болов уртасгахыг хичээгээрэй. Сайн зажилж, идэж байхдаа тухлах хэрэгтэй, ингэснээр та хоолоо илүү боловсруулна. Магадгүй таны анзаараагүй бас нэг зүйл нь ганцаараа хооллох ч байж болно. Та хооллож байхдаа радио сонсох, зурагт үзэх, интернетээр хэсэх хандлагатай юу? Тэгвэл тэр хандлагаа орхисон нь дээр, бас нам гүм орчинд хооллоорой. Эдгээрийг туршсанаар танд өөр мэдрэмж төрөх эсэхийг, магадгүй хооллох зуршлаа, бүр цаашилбал амьдралын хэв маягаа өөрчилж буй эсэхээ анзаараарай. Хооллох зуршил бидний амьдралын хэв маягийн тусгал байдаг тул түүнийг өөрчилснөөр амьдралынхаа хэв маягийг өөрчилж чадна гэдэгт би эргэлзэхгүй байна.

Зөвлөмж 3 .Амжилтын төлөө төлөвлө!

Хүмүүс яаруу сандруу хооллох нь тухайн өдөрт юу хийхээ урьдчилан төлөвлөөгүйгээс ихэвчлэн шалтгаалдаг. Тэгээд автомашиныхаа хянах самбарыг зочны өрөөний зоогийн ширээ болгон хэрэглэдэг. Амьдралын хурдацтай хэмнэлээр замнахаас сэргийлэх хамгийн шилдэг аргуудын нэг нь урьдчилан төлөвлөх уламжлалт арга юм. Хэрэв та амралтын өдөр хэдхэн цаг зарцуулж дараа долоо хоногийн хүнсээ цуглуулж, хийхээр төлөвлөсөн хоолныхоо орцыг бэлтгэж чадвал түргэн хоолны газраар үйлчлүүлэх нь багасна. Хүнсний дэлгүүр явахаасаа өмнө юу худалдаж авахаа сайтар бодож, жагсаалт гаргасан байх хэрэгтэй. Дэлгүүрт орсны дараа гүнзгий амьсгаа аван өөрийгөө төвлөрүүлж, жагсаалтаа гаргаж ирээд эрүүл хүнстэй хэсэг рүү алхаарай. Гялгар уут, хөөсөнцөр сав, цаасан хайрцагтай болон лаазалсан хүнс байгаа хэсэг рүү зүглэсний хэрэггүй. Төлөвлөхдөө цаг гаргаж чадвал хугацаа өнгөрөх тусам стресс багасна. Стрессийн даавар их байгаа үед бид чанар муутай хоол сонгох, түргэн хоолоор үйлчлүүлэх хандлагатай болчихдог юм. Тэгэхээр өмнө нь төлөвлөөд дараа нь тухлацгаая!

 Сэтгэл судлаач Г.Индра
Сэтгэлзүйн Боловсрол сэтгүүл 2010/4