Европын сэтгэл судлалын холбоо, ёс зүй /EFPA/

Одоогоор 35 гишүүн нийгэмлэгийн  200,000 гаруй сэтгэл судлаачид нэгдсэн байгаа. Европын 42 орон багтсан байдаг.
—ЕВРОПЫН СЭТГЭЛ СУДЛААЧДЫН ХОЛБООНЫ ЁС ЗҮЙН ДҮРЭМ
—Ёс зүйн дээд код
—Ерөнхий Ассемблейгээр хүлээн зөвшөөрөгдсөн  Афин, 1995 оны 7 сар
—Ерөнхий Ассемблейгээр засан сайжруулсан  Гранада, 2005 оны 7 сар
—Европын Сэтгэл судлаачдын Холбоо нь гишүүдийнхээ доорхи үндсэн зарчмуудтай уялдаж ажиллаж байгаа эсэхийг хянах үүрэгтэй.        
—Үндэсний Нийгэмлэг нь гишүүдээ ёс зүйн асуудалд хандах болгоомжлолоо байнга дээшлүүлж байхийг болон ийм зүйл болохоос сэргийлэн байнга дадлага хийж байхыг шаардах ёстой.
— Үндэсний Нийгэмлэг нь гишүүдийн эсрэг гаргасан санал гомдлыг илрүүлэх болон шийдвэрлэх журамтай байх ба, гомдол гаргагчийн суурь болоод шийдвэрлэх асуудалд яаралтай авах арга хэмжээ, залруулгыг хийх журамтай байна.
1. Оршил
2. Ёс зүйн зарчимууд     
—2.1    Хувь хүний нэр хүнд, эрхийг хүндлэх                      
—   Сэтгэл судлаачид нь бүх хүний үндсэн эрх, нэр хүнд, үнэ цэнийг хүндлэх болон тэр асуудлыг дэвшүүлж байх хэрэгтэй. Хувь хүний хувийн амьдрал, нууцлал, сэтгэл судлаачийн мэргэжлийн бусад үүрэг болон хуультай тохирохуйц бие даасан, хараат бус байдлыг эрхийн хүрээнд хүндлэнэ.
—2.2    Competence          Мэргэжлийн чадвар
—  Сэтгэл судлаачид нь ажилдаа өндөр түвшний мэргэжлийн чадварыг барих, хадгалахыг хичээнэ. Мэргэжлийн эрх мэдлийнхээ тодорхой хил хязгаарыг мэддэг байна. Зөвхөн өөрийн боловсрол, трейнинг, дадлагаар мэргэшсэн хүрээнд л үйлчилгээ үзүүлж, тэр төрлийн арга техникийг ашиглана. 

—2.3    Responsibility         Үүрэг хариуцлага                  
— Сэтгэл судлаачид нь өөрсдийн үйлчлүүлэгчид, ажиллаж амьдардаг орон нутаг, болон холбоонд үзүүлэх мэргэжлийн болон эрдэмтний хариуцлагаа ухамсарлаж байх хэрэгтэй. Сэтгэл судлаачид өөрсдийн үйлдэлдээ хариуцлага хүлээж, ямар нэг гарз хохирол учруулахаас сэргийлэх, үйлчилгээ нь хэрэглэгдэхгүй болох хүртэл боломжтой баталгааг өгнө.
—2.4    Integrity                  Нэр хүнд
—Сэтгэл судлаачид нь сэтгэл судлалын нэр хүндийг эрдэм шинжилгээ, боловсрол, практик хүрээнд дээшлүүлэх арга замыг эрэлхийлнэ. Энэхүү үйлдэлдээ сэтгэл судлаачид шударга, үнэнч, бусдад хүндэтгэлтэй хандана.
3. Гишүүн нийгэмлэгүүдийн ёс зүйн дүрэмийн агуулга
3.1 Хүний эрх, нэр хүндийг дээдлэх
3.2 Ур чадвар
3.3 Хариуцлага
3.4 Шударга байдал
—ХБНГУ-ын сэтгэл судлалын холбооны ёс зүйн кодикс
—1999 оны 4 сард энэхүү кодыг боловсруулсан.
—ХБНГУ-ын мэргэжлийн сэтгэл судлаачдын холбооноос эрхлэн гаргасан.
—5 бүлэг 48 зүйл
—15 хуудас
A. Оршил 4
B. Ерөнхий зарчмууд 5
B.I. Мэргэжлийн цолыг хэрэглэх нь
B.I.1. Мэргэжлийн цол 5
B.I.2. Академийн зэрэг 5
B.I.3. Гишүүнчлэлийн лавлагаа 5
B.II. Мэргэжил нэгтэнгүүд ба бусад мэргэжлийн бүлгүүд5
B.II.1 Мэргэжилдээ шударга хандах нь5
B.II.2. Мэргэжил нэгтэнгүүдийн харилцаа холбоо 5
B.II.3. Бусад мэргэжлийн гишүүдтэй харилцах харилцаа 5
B.II.4. Сэтгэл судлаач ба бусад ажилчид6
B.III.1. Нууцлал 6
B.III.2. Бүртгэл, протокол хөтлөлт, мэдээлэл цуглуулалт, нууц хадгалалт 6
B.IV. Шинжээчдийн дүгнэлт ба үнэлгээ 6
B.IV.1. Үйлчилгээний үе дэхь хүлээх үүрэг 6
B.IV.2. Ил тод байдал  6
B.IV.3. Хяналт 7
B.IV.4. Хүндэтгэлийн үнэлгээ 7
B.IV.5. Шинжээчдийн дүгнэлтийн танилцуулах нь 7
B.V. Таамаглалыг дэвшүүлэх ба бусад таамаглал 7
B.V.1. Ерөнхий 7
B.V.2. Сурталчилгааны зарчмууд 7
B.V.3. Тусгай мэргэшил ба түүний тайлбар 7
B.V.4. Хамтран ажиллах ба түүний тайлбар 7
B.V.5. Үйлчлүүлэгч/өвчтөний хүсэлт 8
B.V.6. Зохиол бүтээл 8
B.V.7. Олон нийтд мэдээлэл хийх нь 8
C. Сэтгэл судлалын судалгаа ба сургалт
CI. Нийгэмд хүлээх үүрэг ба шинжлэх ухааны чөлөөт байдал 8
C.II. Шинжлэх ухааныг ухаалгаар хэрэглэх зарчимууд 9
C.III. Хүмүүн оролцогчидтой туршилт судалгаанд баримтлах зарчимууд  9
C.IV. Амьтдыг туршилт судалгаандаа ашиглах нь 10
C.V. Судалгааны үр дүнгийн хэвлэлт 10
C.VI. Сургалт, мэргэжлийн өсөлт хөгжил, хяналт шалгалт 11
D. Практик сэтгэл судлал
D.I. Үйлчлүүлэгч/өвчтөний өмнө хүлээх үүрэг
D.I.1. Нууцлал 12
D.I.2. Мэдээлэл ба зөвшилцөл 12
D.I.3. Хувийн харилцааны үл хамаарал 12
D.I.4. Ганцаарчилсан зөвлөгөө/засал авах эрх 12
D.I.5. Сэтгэц засалчын тусгай эрх, үүргийг баримтлах  12
D.I.6. Протокол хөтлөлт 12
D.II. Хувийн сэтгэл судлаач 13
D.II.1 Хувийн сэтгэл судлаачийг хөлслөх 13
D.II.2. Нэрийн самбар, хаягийг хэрэглэх 13
D.II.3 Цагийн хуваарь 13
D.II.4. Самбар дээрх бусад зөвшөөрөгдөхүйц мэдээллүүд  13
D.II.5. Албан бичиг, маягт, тамгыг хэрэглэх нь 13
D.II.6. Утасны жагсаалт 13
D.III. Хамтрасан сэтгэл судлалын үйл ажиллагаа 14
E. Төгсгөлийн нөхцөл 14
E.I. Зөрчил 14
E.II. Ач холбогдолтой он тоолол 
—Их британы сэтгэл судлалын холбооны ёс зүйн кодикс
—Энэ кодиксийг Их Британы сэтгэл судлалын нийгэмлэгийн ёс зүйн хорооноос гаргасан.
—1985 оноос эхлэн тус улсын нийгэмлэгээс ёс зүйн кодиксийг шинэчилсээр ирсэн. 2009 оны 8 сард сүүлийн хувилбарыг боловсруулсан.
—4 бүлэг
—31 хуудас
I Оршил 2
II Шийдвэр гаргалт 6
III Кодиксийн бүтэц 9
IV Ёс зүйн дүрмүүд 10
—Хүндлэл 10
—Чадвар 15
—Хариуцлага18
—Шударга байдал 21
Дүгнэлт 25
Ном зүй 27
Хавсралт 28
—(Их Британийн сэтгэл зүйчдийн нийгэмлэг 1990)
    1.Судлаачид цаг ямагт судалгаанд оролцогчдын хувьд ёс зүй , сэтгэл зүйн ямар тодорхой үр дагавар үүсэн гарч болохыг харгалзаж ажиллана.
2.Судлаачид судалгаанд оролцогчдод судалгааны зорилгыг заавал танилцуулдаг байхаас гадна тэдэнд бүрэн хэмжээний мэдээлэл өгсний дараа судалгаанд оролцох зөвшөөрлийг нь авах ёстой.
3.Судалгааны талаархи ямар нэгэн мэдээллийг нуух юм уу хүмүүсийг төөрөгдөлд оруулах явдал гаргаж болохгүй.Хүмүүсийг зориуд санаатайгаар хуурч мэхлэх явдал хэзээ ч байж таарахгүй.
4.Сэтгэл зүйчид судалгааны төгсгөлд оролцогч бүртэй уулзан ярилцаж , ямар ажил үүрэг гүйцэтгэсэн талаар бүрэн мэдээлэлтэй болоход нь бүх талаар туслах үүргийг өөртөө хүлээж авна.
—5.Судлаачид судалгаанд оролцогчдод хандаж тэд хэдүйд ч хамаагүй өөрсдөө хүсвэл цаашдын туршилтанд оролцохоос татгалзах бүрэн эрхтэй гэдгийг сануулж , хэлж байх хэрэгтэй.
6.Хэрэв өмнө нь судалгааны мэдээллийг хэрхэн ашиглах талаар ямар нэг гэрээ хэлцэл хйигдээгүй бол бүхий л мэдээллийн нууцыг судлаачид өөрсдөө сайн дураараа чанд сахин хамгаална
7.Судлаачид судалгаанд оролцогчдыг бүх нөхцөлдбие сэтгэцийн аюул , дарамтаас урьдчилан сэргийлж , судалгааны явцад болох таагүй нөхцөл , учралаас хамгаалах үүрэгтэй.
8.Ажиглалтын аргаар сэтгэл зүйн судалгаа явуулахдаа хүмүүсийн хувийн амьдралын халдашгүй дархан байдал ба тэдний сэтгэл санааг тайван тогтуун байлгахыг эрхэм зорилтоо болгоно.
9.Судлаачид цаг ямагт болгоомжтой , анхааралтай ажиллах үүрэгтэй.
10.Судлаачид ёс зүйн хариуцлагыг чанд сахиж , бусдад энэ чиглэлээр бодитой үлгэр дууриалал үзүүлж ажилана.
—Туркийн сэтгэл судлалын холбоониы ёс зүйн кодик
 
—Туркийн сэтгэл судлалын холбоо нь ёс зүйн кодиксийн сүүлийн хувилбарыг 2003 оны 11 сарын 15нд боловсруулсан. Энэ кодиксийг 2004 оны 4 сарын 18д тус холбооны ерөнхий зөвлөлийн уулзалтаар дахин шинэчлэгдсэн.
—3 бүлэг 9 зүйл
— 19 хуудас
—Оршил
—Ёс зүйн зарчмууд
—I.Ерөнхий ёс зүйн зарчмууд хийгээд хэм хэмжээ
—1. Ур чадвар хийгээд нийцэл
—2. Ач тус ба хор хөнөөл
—3. Хариуцлага
—4. Шударга байдал
—5. Хүний эрхийг дээдэлж, ялгаварлан гадуурхахгүй байх
—II. Тодорхой салбаруудын хүрээн дэх ёс зүйн хэм хэмжээ
—6. Боловсрол
—7. Сэтгэц засал
—8. Үнэлгээ дүгнэлт
—9. Судалгаа, туршилт
—III. Ёс зүйн асуудлыг шийдвэрлэх нь
—Ирландийн сэтгэл судлалын нийгэмлэгийн ёс зүйн кодик
—Нэгдсэн хурлаар анхны кодиксыг 1978 оны 11 сарын 3ны өдөр баталсан. 1991 оны 11 сарын 9-ий өдөр тус кодиксийг шинэчилсэн ба 1998 оны 5 сарын 16-д хоёр дахь удаагаа шинэчлэн баталсан.
—Ийнхүү шинэчлэхдээ Европын холбооноос гаргасан ёс зүйн кодикийн бүтэц дээр суурилсан юм.
—3 дахь шинэчлэлт буюу одоогийн байгаа ёс зүйн дүрэмийг  нийгэмлэгийн хурлаар 1999 оны 11 сарын 13-ы өдөр баталсан билээ.
—SUMMARY ХУРААНГУЙ
—Энэ дүгнэлт нь PSI(Ирландын Сэтгэл судлалын Нийгэмлэг)-ийн гишүүдийн Мэргэжлийн Ёсзүй болон хүн амын талаар өгүүлнэ.
—Summary of the Preamble Оршлын хураангуй
—Сэтгэл судлаачид нь хүний зан үйл болон туршлагын талаар судлалд мэргэшсэн хүмүүс юм. Кодексын оршил нь хэд хэдэн ажил мэргэжлүүдийн мэргэжлийн үүрэг
— (жишээлбэл, судлаач, эрдэмтэн, онош зүйч, сэтгэл засалч, сэтгэл зүйч, мэргэжлийн дүн шинжээч) болон сэтгэл судлаачаас тусламж авч буй хэн бүхнийг “үйлчлүүлэгч” гэх тэр ойлголтыг гаргаж өгнө.
—Сэтгэл судлаачид нь эрдэмтэн-эмч байдаг, энэ нь тэдний мэргэжлийн бүх дадлагууд онолын мэдлэгт суурилна гэсэн үг. Ирландын Сэтгэл судлалын Нийгэмлэгт элсэхийн тулд гишүүд нь Кодексын зүйл ангиудыг хэрэгжүүлэхийг зөвшөөрдөг. Кодекс нь зөвхөн тэдний мэргэжлийн амьдралд л хамаарна.
—Нийгэмлэгт элсээгүй сэтгэл судлаачидад нийгэмлэгийн Удирдах Зөвлөл хамааралгүй ч бүгд хуулийн өмнө суьект болно.
—Summary of the Code Кодексын хураангуй
—Кодекс нь үндсэн дөрвөн ёс зүйн зарчимаас бүрдэнэ.
—(энэ нь нөгөө дээр байгаа үндсэн 4тэй яг адилхан)


—Гүйцэтгэсэн:
—Айганым
—Бат-Эрдэнэ
—Даваасүрэн
—Мөнх-Оргил
—Тунгалаг
—Тэлмэн
—Удвал
—Цэрэндолгор

Эх сурвалж: http://www.efpa.eu/